Babad Majengan

OM AWIGHNAMASTU,
Aum aryam mahadiwyam, majamulyam wiryam suram, malyandham palajer asimam, sentong aryam wittasuksmam.

Kalinganya sira Arya Sentong, awesma ring Pacung, apasajna Kyayi Ngurah Pacung, aputra kakung apasajna sira Arya Putu, wibuhing pariwara, saloring Palwagambhira, sawetaning kali Panahan, sakuloning kali Wos, tekeng ukir mwang wana, ya ta kapunpunan denira, alama pwekang kala, hana pratikulanira, kakung roro, Kyayi Ngurah Ayunan, Kyayi Ngurah Tamu, Kyayi Ngurah Ayunan, angalih mareng Perean, teher angawe wesma, Kyayi Ngurah Tamu, tanana wija, pejah Ngurah Tamu, saraja druwene ring Pacung makadi keris mwang watang, sama winwat maring Perean, dene Kyayi Ngurah Ayunan, wadwanira kena giniring dene Kyayi Ngurah Pupuan, Kyayi Ngurah Ayunan teher asima ring Perean, apasajna Kyayi Ngurah Pacung, alama pwekang kala, pasilihning bhanukula, hana pratikulanira, apasajna Kyayi Ngurah Pacung Sakti, aswami makapadmi ngaranira I Gusti Luh Pacekan, asunu sira jalu sawiji, anama Kyayi Ngurah Batanduren, teher apasajna Salit Pacung, ndah ta mangko, mangke I Gusti Luh Pacekan, kala lungha ring pangempuan ring tirtha gangga katemu Hyang Um ring Watulumbang, katon Sang Pandya holeng-holeng, sinampenana dene I Gusti Luh Pacekan, weruh Hyang Um, henengakena ika.

Lontar

Tucapa Kyayi Ngurah Pacung, anyolong smara ring pariwaranya, kang ngaran Luh Jepun, pinih ameteng huwus tigang lek, weruh I Gusti Luh Pacekan, krodha teka amupuh wong ameteng ika, tur ya malayu manangis. Kyayi Ngurah Pacung umeneng juga, dadi hana Si Ungasan, wong Badung pradesi, dinol badeg, kulanya titising Pamecutan, nguni duk I Gusti Ngurah Pamecutan, abuburu ring alas Ungasan, hana ta wang kanya angwan, ya ta jinasmara de Kyayi Ngurah Pamecutan, matangnyan hana Si Ungasan, kadi dinwating Hyang, prapteng Perean, ya ta sinang siptengaksi, de Kyayi Ngurah Pacung, kinon amupu paricaraka ameteng, tutut Si Ungasan, dadi winwat mareng Marga.

Continue reading

Topeng Bondres

Topeng Bondres yang perkembangan dan sejarahnya di mulai sejak tahun sembilan puluhan (1990-an) di Bali.

Topeng Keras

Seni pertunjukan topeng yang sering menampilkan tokoh-tokoh yang lucu, dengan humor-humor yang segar adalah merupakan salah satu tokoh dalam dramatari topeng, tokoh-tokoh dalam topeng ini terdiri dari :

  1. Topeng Pengelembar (tokoh tua dan tokoh keras),
  2. Penasar Kelihan yang tua.
  3. Penasar Cenikan yang lebih muda
  4. Ratu (Dalem dan Patih)
  5. Bondres (tokoh rakyat)

Lakon cerita biasanya bersumber dari cerita sejarah atau yang biasanya di sebut Babad.

Continue reading

Andha Bhuwana Batubolong

Om Awighnamastu Nama Sidham.

Pangaksamaning hulun de Bhatara Hyang mami, singgih ta sira Hyang Bhatara Pasupati, alungguh pwa sira ring sunyataya, jumeneng ring giri Jambhudwipa, tabe-tabe pwang hulun ri olih Bhatara Hyang kabeh, sang ginelar OM- kara ratna mantra hredaya suci nirmalam, yogiswaranam sira sang anugraha, hana wak kapurwa sang huwus lepas, luputakna ring tulah pamidhi de Hyang mami, mwang wigrahaning mala papa pataka, tan katamanana upadrawa de Hyang mami, wastu wastu wastu paripurna, anemwaken hayu, katekeng kula gotra mwang santana, namostu jagadhitaya.

Babad

Iki kandhaning Parhyangan. Hana waking purwakala, hana maya sakti tar Parhyangan, krura kara asyung dangastra lungid, tiksna angamah-amah, kadi trapning dhanawa, lobha moha murkha, de sastra pramadeng hayu, cinacad sarwa tattweng atita, ya ta wisirna binuru huta kantep, ring puput nikang kasmala, umantuk mareng swarga sabha, pira ta kunang kala nira mwah ta sira tinuduh dening Hyang anjadma, sinung nugraha suksma ardhanareswari pwa sira, ri wekasan matangnyan sinuksma ring tata kalapa, pinuter dening pedang, wus pinalinira binresihan, de sang pratapeng Tohlangkir, tinuduh de Hyang Pasupati, malinggih ring Balirajya, maka panguluning nagantun, aganti puja stawa ring sthulanira, jumeneng ratu ring Balirajya abhiseka Sri Aji Masula Masuli, teher winiwaha pwa sira ri sang ari, tan lingen prakertan ikang sanagara, sawijil ira nguni, pira ta kunang kala nira amukti, aganti puja stawa ganta-gumanti, genep pwa ya ri yoganta, padha muksa sira teka ring antaralaya, nahan ikang tattwa ring Usana.

Continue reading

Tirthayatra Pinatih

Tersebutlah pada masa kekuasaan Sira Arya Wang Bang Resi, bersama adiknya Sira Arya Wang Bang Bija, berpuri di Kerthalangu Badung. Dari perkawinan Sira Arya Wang Bang Resi dengan Ida Ayu Punyawati (warih Sidemen), menurunkan Kiyai Anglurah Agung Mantra, Kiyai Anglurah Made Sakti dan I Gusti Ayu Nilawati. Pada masa pemerintahan beliau, negeri aman, tenang atas kerjasama yang baik dengan sanak keluarga dan para abdi yang setia.

122913_1214_SlokaRajaPu1.jpg

Kiyai Anglurah Agung Mantra kawin dengan putrid Dukuh Pahang, cucu dari Dukuh Suladri, berputra 3 orang : I Gusti Ngurah Tembahu, I Gusti Ngurah Kapandyan dan I Gusti Ayu Tembahu. Yang beribu dari Arya Patandakan, berputra I Gusti Ngurah Gede, I Gusti Bedulu, I Gusti Ngenjung, I Gusti Batan, I Gusti Abianangka, I Gusti Mranggi, I Gusti Celuk dan I Gusti Arakapi dan banyak lagi putra beliau yang lahir dari istri panawing.

Continue reading

Babad Bwahan

OM Awighnamastu Nama Siddham

Hana carita ring asitakala, sapraptanira Bhatara Sakti Majalangu, kairing dening sira Arya Sentong mwang para wadwa.

Sira tumedun ring kakisiking panepining kidul wanwa Wangsul ri agraning Pucak Mundi, kaloktah gunung Rata, ri wawidangning Nusa. Ri sampun asowe alingga ngkana, dadi dateng kang parameswari Sri Bhatari Mas Macaling, apan sira lewihing sakti mwang angidepi kawisesan.

Lontar

Sira Bhatara Sakti Majalangu weruh ring tata titining kaparamarthan, nitya anangun yoga samadhi, dadi tan sapaksa sira.

Ika marmanya sang kalih, apasah pwa sira, sira Ratu Mas jenek alungguh ring Nusa, sira Bhatara Sakti, kesah ngungsi Munduk Guling, pradeseng Smarapura. Kesah sakeng Munduk Guling, angungsi Sampalan, Daksinaning Pasara, Tinjak Manjangan, Kadatwan, Paruman, Weratmara, nyujur ka uttara desa, Jemeng, Sarwa Nadi, Gunung Lebah, Pucak Tinggah, Sandan, mwang angungsi Pucak Asah, kaloktah wana getas.

Continue reading

Babad Madhura

Babon Padruwen I Nyoman Sukada (Banjar Denkayu Delodan, Desa Werdi Bhuwana, Mengwi – Badung), Kasalin tanggal 26 Maret 2010.

OM Awighnamastu namo siddham

OM nama dewaya, panamaskaraning hulun ri bhatara Hyang mami, sajna paduka Bhatara Manu, sira anugrahi bhukti mwang mukti, sidha saprayojana, nitya pratisteng urddhaning siwadwara, adi manggala sembahen, kamenani swakula wandhu warga, amwita anguncarakena ikang katha, ikang munggwing purana raja samana, candi supralingga bhuwana, astam wistarakening Pamancangah, de nira Adi Hyang amurti sunyatmaka. Purwa rembha karuhun, swasti dirghayuh, tan kabeting tulah pamidhi, cinakra bhawa bhajra wisa, amogha langgeng sinewaka ring bhumi, OM siddhirastu swaha.

Babad

Purwakaning katha rinancaneng Pamancangah sira sinanggah Dalem Madhura. Duk Hyang Gnijaya tumurun ring desa Kuntul, hana putra nira roro, pingajeng Mpu Witadharma, kang ari Sang Kulputih. Mpu Witadharma aputra tunggal, ngaran Mpu Wiradharma, sira Sang Kulputih, aputra tunggal juga, kang ngaran Dokuh Sorga. Mwah Mpu Wiradharma, maputra tatiga, kang jyesta Mpu Lampita, naruju Mpu Ajnana, ping untat Mpu Pastika. Samaliha Mpu Lampita, aputra rong siki, ping ajeng Mpu Kuturan, kang ari sira Mpu Pradah.

Continue reading

Babad Kryan Munang

OM Awighnamastu namo sidham.

Pranamya sira sadewam, bhukti mukti hitartaya, prawaksyam tattwa wijneyah, ksatriya kulangsa tattwaya, kalingannya siddha sembah ninghulun, ri pada nira bhatara, sira sang manganugraha bhukti mwang mukti, siddha saprayojana, tan pamangguha wighna, kamenaning hulun umujarakna iking katha, ksatriya kulawangsa.

Lontar

Mwah pangaksamaning hulun ri pada bhatara hyang mami, sang ginelar Om kara mantra, wastu paripurna mami manemwakna hayu dirghayusa, katekeng kula gotra santana, siddha saprayojana, tan pamangguhang wighna, nghulun umajarakna iking katha, anambat-nambat pasajnanira sang huwus lepas.

Wiwaksitan nguni, ri kadwastanikang Dalem Bedamuka, ing Bali Rajya, de sang andiri Wilwatikta, Sri Aji Kalagemet pasajnanira, maka hetu wicitranira Kriyan Patih Gajah Mada, anglepasakna upaya sandhi aji suksma kajanardanan, mwang dening saktinira Arya Damar, sang andiryeng muktyeng Palembang, kawekas hana sira Danghyang Kresna Kepakisan pasajnanira, pandita paramartha, huwus limpad sakeng sunyata, kanggeh cudamanya de nirang Mada, hana tanayanira catur diri, kakung katrini, stri sawiji, ya ta tinur de nira Mada, anyakra dala, sang matuha andiryeng Blangbangan, sang ari sumendi ring Pasuruhan, sanak sira stri ring Sumbawa, kanghing wekas sira andiryeng Balirajya, Sri Maharaja Kresna Kepakisan pasajnanira, inarpanan dening Rakryan Mada, sang raja kadatwan, mwang bhusana kadipatyan, sregep tan hana kurang, siniwi dening para arya, lwirnya : Arya Kenceng, Arya Kanuruhan, Arya Wang Bang, Arya Dalancang, Arya Kutawaringin, kataha yan ucapang, padha wreddhi santana sira, kunang sira Sri Aji Kalagemet, wekasan lina pwa sira, keneng sandhi upaya de nira Mada, apan sira lupa ring yasa kawiryan, sari-sari anamtam panca wisaya, amet rabining arabi, nir uninga ring rat, salinira ginantyan tekapira Sri Aji Hayam Wuruk.

Continue reading

Babad Aryeng Kaderi – Terjemahan

Ya Tuhan, semoga hamba tidak mendapatkan halangan dan semoga berhasil.

Maafkanlah hamba kehadapan Paduka Bhatara jungjungan hamba, yang telah bersemayam dalam intisarinya Om-kara Mantra, beliaulah yang memberi anugrah, adanya ceritra lama yang menceritrakan orang-orang yang telah wafat, agar supaya hamba terbebas dari kualat dan terbebas dari segala kutukan oleh beliau Paduka Bhatara jungjungan hamba, semoga sempurna, mendapatkan keselamatan dan umur panjang, beserta keluarga besar dan keturunan hamba semuanya dan semoga dunia menjadi sejahtra.

011914_1138_BabadMunang1.jpg

Setelah berakhirnya ceritra Purwa Kandha, yakni tatkala datangnya Narayra Kresna Kapakisan dan para Arya dari pulau Jawa, yang telah berhasil menguasai pulau Bali, semuanya itu telah bersemayam dalam Prasasti demikian juga pada Babad.

Pada jaman dulu, menjelmalah beliau Sanghyang Hari, yang memerintah dunia ini, yang bersinghasana di Medang Kahyangan, berputra Hyang Manu Manasa, berliau amat tampan. Beliau tak ada bedanya dengan Sanghyang Kamajaya, beliau berputra Sri Dharmawangsa Teguh Ananta Wikramatunggadewa. Beliau inilah yang menurunkan Sri Kameswara yang berwujudkan Hyang, sama sekali tiada cacat dalam tubuhnya, karena merupakan penjelmaan Sanghyang Smara.

Continue reading

Babad Aryeng Kaderi

OM Awighnamastu namo siddham

OM ksama swamam mahadewah, antyesti OM-kara mantram, hredaya suddha nirmalam, mpu yoga yogiswaranam.

Pangaksamaning hulun ri pada Bhatara Hyang mami, sang ginelaring sarining OM-karatma mantra, sira ta manganugraha, hana ta purwakaning sang huwus lepas, luputa mami satulahing pamidhi, mwah sapamigrahaning mala pataka, tan kataman hulun upadrawa de Hyang mami, wastu-wastu paripurna, manemwahayu dirghayusa, tekaning kula gotra santana mwang pratisantana kabeh, namostu jagadhitaya.

Lontar

Ri telas nikang purwa kandha carita, ri turunanira Nararya Kresna Kapakisan mwah Nararyra makabehan saking Yawa dwipa, sang prasiddha ngawengkweng Balirajya, huwus sama munggah ing pralampita, munggwing babad.

Nguni ri asitkala, tumurun pwa Sanghyang Hari, maka pralingganing praja, jumeneng ri Medang Kahyangan, atmaja Hyang Manu Manasa, atyanta listuhayu warna nira. Huwus tan pangruwa lawan Sanghyang Kamajaya, sira makanak Sri Dharmawangsa Teguh Ananta Wikramatunggadewa. Sira teher anarmaken Sri Kameswara Hyang rupa nira, tan hana ceda nira ring yowana, apan sanghyang Smara ngawatara.

Sri Kameswara aweka sri Airlangghya, maka pralingganing rat Yawa dwipa. Cudamanya nira pandita paramartha sang abhiseka Sri Mpu Pradah, sira umatyani walwaning Arang.

Continue reading

Pura Gunung Lebah – Ubud

Pendahuluan

Salah satu ciri utama orang beragama Hindu adalah percaya dan bhakti pada Ida Sang Hyang Widhi Wasa (Tuhan Yang Maha Esa). Berbhakti pada Tuhan secara bersama-sama sangat membutuhkan tempat khusus yaitu pura.

Di Bali ada empat jenis pura yang dikenal, yakni (1) Pura Kawitan yaitu sarana pemujaan bagi mereka yang memiliki kesamaaan keluarga atau klan; (2) Pura Kahyangan Desa yaitu pura yang digunakan oleh mereka yang berada di suatu desa pakraman atau desa adat; (3) Pura Swagina yaitu pura sebagai sarana pemujaan bagi mereka yang memiliki kesamaan profesi; (4) Pura Kahyangan Jagat yaitu pura pemujaan untuk umum dengan tidak membeda-bedakan asal keluarga, asal desa maupun profesinya.

Selain Pura Kahyangan Tiga yang merupakan parahyangan pokok dari desa pakraman, di Desa Pakraman Ubud sendiri terdapat pura penyungsungan adat yang lain, seperti Pura Gunung Lebah, Pura Batu Karu, Pura Sakenan, Pura Batur Sari, Pura Jati, Pura Melanting dan sebagainya.

Continue reading